Διατροφικές και ορμονικές επιδράσεις των βαριατρικών επεμβάσεων

Η συχνότητα της χειρουργικής θεραπείας της παχυσαρκίας έχει αυξηθεί πολύ παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια, όχι μόνο λόγω βελτίωσης των χειρουργικών τεχνικών, αλλά κυρίως λόγω των πολύ καλύτερων αποτελεσμάτων όσον αφορά την απώλεια βάρους σε άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία.
Θα κάνουμε μια “λειτουργική” διάκριση των χειρουργικών επεμβάσεων γιατί αυτή καθορίζει και τις ευμενείς ή δυσμενείς επιδράσεις που μπορεί ναι υπάρχουν. Η διάκριση αυτή είναι:
 o    Εγχειρήσεις περιοριστικού τύπου (ρυθμιζόμενος γαστρικός δακτύλιος, επιμήκης γαστροπλαστική)
 o Εγχειρήσεις δυσαπορροφητικού τύπου (γαστρική παράκαμψη Roux-en-Y, χολοπαγκρεατικός διαχωρισμός και διάφορες τροποποιήσεις αυτών)
 o   Συνδυασμός περιοριστικών με δυσαπορροφητικές
Τα διατροφικά προβλήματα που σχεδόν πάντα υπάρχουν μετά μια βαριατρική επέμβαση αναφέρονται κυρίως στις βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η χορήγηση συμπληρωμάτων, δηλαδή πολυβιταμίνες (A, B1, B2, B6, B12, E), Ασβέστιο, Σίδηρο, Βιταμίνη D, σε δόσεις:
100-150% των συστηνόμενων ημερήσιων αναγκών (RDA) για ρυθμιζόμενο δακτύλιο, επιμήκη γαστροπλαστική, γαστρική παράκαμψη και 500-1000% των RDA σε χολοπαγκρεατικό διαχωρισμό, δηλαδή πολλαπλάσιες των φυσιολογικών δόσεων.
Παρά ταύτα και όπως έχουν δείξει πολλές μελέτες 3 μήνες μετά την επέμβαση το 34% των ασθενών χρειαζόταν τουλάχιστον ένα ακόμα ειδικό συμπλήρωμα και στους 6 και 24 μήνες το ποσοστό αντίστοιχα ήταν 59 και 98%. 2 χρόνια μετά, όλοι πρακτικά οι ασθενείς χρειάστηκαν επιπλέον 2.9±1.4 ειδικά σκευάσματα (Β12, Fe, Ca, VitD, Φυλλικό οξύ), με μέσο μηνιαίο κόστος $35 (στο κόστος βέβαια αυτό θα πρέπει να προστεθεί και αυτό των κλινικών και παρακλινικών εξετάσεων).
Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στην κάλυψη των αναγκών σε βιτ.Β1 για αποφυγή της εγκεφαλοπάθειας Wernicke, της οποίας η συχνότητα φτάνει στο 0.2% των περιπτώσεων.
Οι αναμενόμενες ενδοκρινικές μεταβολές μετά απώλεια βάρους, απότοκο βαριατρικής επέμβασης είναι:
Θυρεοειδής: Μεγάλη μείωση βιοδραστικών ορμονών (Τ3), μείωση της TSH και αποκατάσταση όλων των περιπτώσεων προκλινικού υποθυρεοειδισμού, αύξηση των υποδοχέων TSH-R και TRα1 στο λιπώδη ιστό.
Γονάδες
Γυναίκες: Βελτίωση-αποκατάσταση κύκλου, βελτίωση-αποκατάσταση γονιμότητος, βελτίωση σεξουαλικής ζωής, προφύλαξη από το διαβήτη της κύησης, τη μακροσωμία και την τοξιναιμία. Εχουν όμως αυξημένη συχότητα ένδοιας Fe, Βιτ Α, Β12, Κ, Φυλλικού και ασβεστίου.
Ανδρες: Αύξηση τεστοστερόνης, μείωση οιστραδιόλης, σημαντική βελτίωση σεξουαλικής ζωής.
Διαβήτης: 77% πλήρης αποκατάσταση διαβήτου και βελτίωση του γλυχαιμικού ελέγχου στο 85% μετά μέση απώλεια βάρους 41 κιλών, αύξηση ινσουλίνης, βελτίωση ινσουλινοαντίστασης. Αυτό όμως μερικές φορέ μπορεί να προκαλέσει νησιδιοβλάστωση, ειδικά μετά γαστρική παράκαμψη.
Οστά: Δευτεροπαθής υπερπαραθυρεοειδισμός, αύξηση οστικής απορρόφησης και οστεοπόρωση.
Γενικά, η διατροφική ένδοια οφείλεται κύρια στον τύπο της βαριατρικής επέμβασης, ενώ οι ορμονικές μεταβολές οφείλονται κύρια στο ποσόν της απώλειας βάρους.
Και βέβαια δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε τη ρύση του πατέρα των σύγχρονων βαριατρικών επεμβάσεων Dr Mason: ‘Οσο πιο αποτελεσματική είναι μια βαριατρική επέμβαση, τόσο πιο επικίνδυνη είναι…’