Παχυσαρκία και καρκίνος του θυρεοειδούς - Obesity and thyroid cancer

Τις τελευταίες 3 δεκαετίες παρατηρείται μία δραματική αύξηση της επίπτωσης της παχυσαρκίας στον Δυτικό κόσμο καθώς και μία αύξηση της συχνότητας του καρκίνου του θυρεοειδή. Αν και η καταγραφόμενη αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου του θυρεοειδή αποδίδεται και στη βελτίωση των απεικονιστικών και εργαστηριακών μεθόδων για την ανίχνευσή του, τίθεται το ερώτημα αν και κατά πόσο η παχυσαρκία συμβάλλει στην εμφάνιση καρκίνου του θυρεοειδή, πέρα από τους γνωστούς προδιαθεσικούς παράγοντες όπως η ακτινοβολία στον τράχηλο κατά την παιδική ηλικία και η ύπαρξη βρογχοκήλης ή όζων.
Πρόσφατες μελέτες στις Ηνωμένες Πολιτείες σε συνολικό αριθμό σχεδόν 850.000 ασθενών αποδεικνύουν μια θετική συσχέτιση μεταξύ αυξημένου Δείκτη μάζας σώματος (body mass index - ΒΜΙ) και εμφάνισης καρκίνου θυρεοειδή. Αναδεικνύεται αύξηση του κινδύνου όσο αυξάνεται ο Δείκτης Σωματικής Μάζας και συγκεκριμένα για αύξηση του ΒΜΙ κατά 5 kg/m2 στις γυναίκες ο σχετικός κίνδυνος υπολογίζεται να είναι 14% μεγαλύτερος και για τους άνδρες 33%. Συνδυαστικά, για γυναίκες και άνδρες ο σχετικός κίνδυνος στην υποκατηγορία των υπέρβαρων (ΒΜΙ: 25.0 – 29.9 kg/m2 ) είναι 20% μεγαλύτερος και δυστυχώς 53% μεγαλύτερος στην υποκατηγορία των παχύσαρκων (ΒΜΙ: >30 kg/m2 ). Αξιοσημείωτος είναι ο σχετικά αυξημένος κίνδυνος κατά 18% που παρατηρείται σε νεαρούς υπέρβαρους ενήλικες ηλικίας 18-20 ετών, υποδηλώνοντας πως πιθανόν η παχυσαρκία σε οποιαδήποτε ηλικία της ενήλικης ζωής δρα επιβαρυντικά στην εμφάνιση καρκίνου θυρεοειδή. Επιπλέον, οι παχύσαρκοι ασθενείς φαίνεται να εμφανίζουν επιθετικότερες μορφές της νόσου και η διάγνωση να γίνεται σε πιο προχωρημένα στάδια σε σχέση με τα νορμοβαρή άτομα.
Οι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί που εμπλέκονται στη συσχέτιση αυξημένου σωματικού βάρους – καρκίνου θυρεοειδή παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αδιευκρίνιστοι. Ένας από αυτούς φαίνεται να είναι τα αυξημένα επίπεδα θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH) που παρατηρούνται σε μεγάλο ποσοστό σε υπέρβαρους/παχύσαρκους ανθρώπους. Μελέτες σε ζώα δείχνουν πως η TSH, εκτός του ότι διεγείρει τα θυρεοειδικά κύτταρα για την έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών, επιδρά και στην ανάπτυξη και τη διαφοροποίησή τους. Τα αυξημένα επίπεδα TSH αναφέρονται συχνά ως ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου για την εμφάνιση καρκίνου θυρεοειδή και ειδικότερα για επιθετικότερες μορφές της νόσου. Σε παχύσαρκους ανθρώπους λοιπόν η αυξημένη TSH ίσως συμβάλλει στην εμφάνιση νεοπλασίας του θυρεοειδούς.
Ένας δεύτερος πιθανός παθοφυσιολογικός μηχανισμός περιλαμβάνει την υπερινσουλιναιμία που παρατηρείται στην παχυσαρκία, σύμφωνα με μελέτες που συνδέουν την αντίσταση στην ινσουλίνη με την παρουσία όζων ή καρκίνου στο θυρεοειδή. Σε καλλιέργειες θυλακιωδών κυττάρων θυρεοειδή αδένα αναφέρεται πως η επώαση των κυττάρων με ινσουλίνη και TSH προκαλεί σημαντική αύξηση του αριθμού των κυττάρων συγκριτικά με την επώαση μόνο με TSH. Η ινσουλίνη φαίνεται πως συνδέεται με τους υποδοχείς IGF-1 που εκφράζονται στα θυλακιώδη κύτταρα του αδένα ασκώντας διεγερτική δράση και συμμετέχοντας στη ρύθμιση του κυτταρικού πολλαπλασιασμού και της κυτταρικής απόπτωσης, διαδικασίες κρίσιμες για την καρκινογένεση.
Τέλος, μελετάται ο ρόλος της βιταμίνης D ως πιθανός συνδετικός κρίκος μεταξύ παχυσαρκίας και καρκίνου θυρεοειδή. Αναφέρεται πως τα μειωμένα επίπεδα βιταμίνης D που παρατηρούνται συχνά σε παχύσαρκους ανθρώπους οδηγούν σε ελαττωμένα επίπεδα Τ3 λόγω μείωσης του ενζύμου δεϊωδινάση 2 και κατ’ επέκταση σε αύξηση της TSH μέσω παλίνδρομης ρύθμισης. Επιπλέον η χαμηλή Τ3 πιθανόν μειώνει τους μεταφορείς γλυκόζης GLUT-4 στον μυϊκό και λιπώδη ιστό μέσω ελαττωμένης μεταγραφής του γονιδίου συμβάλλοντας στην ινσουλινοαντίσταση. Μέσω ινσουλινοαντίστασης και αυξημένης TSH η ανεπάρκεια βιταμίνης D που συνυπάρχει συχνά στην παχυσαρκία είναι δυνατό να συμβάλλει στην εμφάνιση καρκίνου του θυρεοειδή.
Πρέπει να τονιστεί πως η συσχέτιση παχυσαρκίας/καρκίνου θυρεοειδή αναδεικνύεται κυρίως στο γυναικείο φύλο και όχι στο ανδρικό, όπου η συγκεκριμένη νεοπλασία είναι σπανιότερη. Περαιτέρω κλινική έρευνα απαιτείται προκειμένου να επιβεβαιωθούν οι πρώτες ενδείξεις συσχέτισης παχυσαρκίας και καρκίνου στο θυρεοειδή.