Υπογλυκαιμία (Hypoglycemia)

Ορισμός: είναι η κατάσταση που χαρακτηρίζεται από πτώση του σακχάρου στο αίμα ή από μείωση της χρησιμοποίησής του από τους ιστούς, σε τέτοιο βαθμό ώστε να προκληθούν διαταραχές του επιπέδου συνείδησης ή και διέγερσης του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, όπως ταχυκαρδία, ιδρώτας και ωχρότητα. Τα επίπεδα σακχάρου που μπορεί να προκαλέσουν αυτά τα συμπτώματα ποικίλλουν πολύ από άτομο σε άτομο, αλλά και από την ταχύτητα μείωσης του σακχάρου ή από τη λήψη φαρμάκων που αμβλύνουν τα παραπάνω φαινόμενα (πχ β-αναστολείς). Πάντως, το κλασσικό όριο κάτω από το οποίο έχουμε υπογλυχαιμία είναι τα 50 mg/dl.
Για την αντικειμενική διάγνωση της υπογλυχαιμίας χρησιμοποιούμε την τριάδα του Whipple, δηλαδή:
1. Μετρημένο σάκχαρο σε χαμηλά επίπεδα
2. Υπαρξη συμπτωμάτων
3. Αποκατάσταση όλων των φαινομένων μετά επάνοδο του σακχάρου στο αίμα σε φυσιολογικά όρια
Τα περιστατικά υπογλυχαιμίας αφορούν συνήθως διαβητικούς που κάνουν χρήση υπογλυχαιμικών χαπιών ή ινσουλίνης.
Αλλα αίτια υπογλυχαιμίας είναι:
1. Μειωμένη παραγωγή γλυκόζης
   a. Υποφυσιακή ανεπάρκεια
   b. Επινεφριδική ανεπάρκεια
   c. Ανεπάρκεια κατεχολαμινών
   d. Ανεπάρκεια Γλυκαγόνης
2. Ενζυματικές ανεπάρκειες (ανεπαρκής χρησιμοποίηση γλυκόζης από τους ιστούς)
   a. Γλύκοζο-6-φωσφατάση
   b. Ηπατική φωσφορυλάση
   c. Συνθετάση γλυκογόνου
   d. Καρβοξυλάση πυρουβικών
   e. Φρούκτοζο-1,6,-διφωσφατάση
   f. Φωσφο-Ενολ-Πυρουβική καρβοξυκινάση
3. Ελλειψη θρεπτικών στοιχείων
   a. Παιδική οξεοτική υπογλυχαιμία
   b. Προχωρημένη ασιτία
   c. Τελευταίοι μήνες κύησης
4. Ηπατοπάθειες
   a. Βαρειά ηπατίτιδα
   b. Κίρρωση
   c. Νεφρική ανεπάρκεια
   d. Υποθερμία
   e. Σοβαρή συμφόρηση ήπατος
5. Φάρμακα
   a. Αλκοόλ
   b. Προπρανολόλη
   c. Σαλικυλικά
  d. Αλλα: Προποξυφαίνη, Ισονιαζίδη, Μεθοτρεξάτη, Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά και SSRI, Θειαζιδικά διουρητικά, Λίθιο, αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτενσίνης.
6. Υπερινσουλιναιμία
   a. Ινσουλίνωμα
   b. Ινσουλινοθεραπεία
   c. Σουλφονυλουρίες
   d. Γλινίδες
   e. Παρακαμπτήριες βαριατρικές επεμβάσεις
   f. Παχυσαρκία
   g. Μεταγευματική, αντιδραστική, υπογλυχαιμία
   h. Αυτοάνοσα νοσήματα με αντισώματα κατά των υποδοχέων ινσουλίνης
   i. Τοξικό σοκ
   j. Κινίνη, Δισοπυραμίδη, πενταμιδίνη
7. Ανακόλουθα επίπεδα ινσουλίνης
   a. Εξωπαγκρεατικοί όγκοι
   b. Ελλειψη καρνιτίνης
   c. Ανεπάρκεια ενζύμων λιπόλυσης
   d. Καχεξία με μεγάλη μείωση λιπαποθηκών
   e. Ανεπάρκεια 3-ΟΗ-3-μεθυλ-γλουταρυλ-CoA λυάσης
Η θεραπεία την υπογλυχαιμίας εξαρτάται από την αιτιολογία της.
Επί αντιδραστικής υπογλυχαιμίας ή υπογλυχαιμίας νηστείας, που άλλωστε είναι σπάνια σοβαρές, έχουμε πλήρη αποκατάσταση με διαιτητικούς χειρισμούς και αποφυγή έντονης άσκησης. Θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση απλών σακχάρων (ζάχαρη, μέλι, χυμοί, αναψυκτικά), να μειώνεται ο όγκος εκάστου γεύματος και να γίνονται 6 μικρά γεύματα ημερησίως, τα οποία να περιέχουν υδατάνθρακες χαμηλού γλυχαιμικού δείκτη, βραδείας δηλαδή απορρόφησης, που δε διεγείρουν τη έκκριση της ενδογενούς ινσουλίνης.
Εκείνο όμως που έχει μεγάλη σημασία είναι η αποφυγή υπογλυχαιμικών επεισοδίων στους διαβητικούς. Φαίνεται ότι αυτά κυρίως ευθύνονται για την αυξημένη θνησιμότητα σαυτή την ομάδα ασθενών, όχι μόνο από καρδιο-αγγειακές νόσους, αλλά από όλα τα αίτια.
Σε πρόσφατη μελέτη (N Engl J Med 2010;363:1410-8) σε 11.140 διαβητικούς εξετάσθηκε η σχέση βαρειάς υπογλυχαιμίας και μικρο- ή μακρο-αγγειακών επιπλοκών του διαβήτη. Οι ασθενείς παρακολουθήθηκαν 5 χρόνια.
Κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης, η υπογλυχαιμία συνοδεύτηκε από σημαντική αύξηση των μακρο-αγγειακών επεισοδίων (hazard ratio,2.88; 95% confidence interval [CI], 2.01 to 4.12), των μικρο-αγγειακών επεισοδίων (hazard ratio, 1.81; 95% CI, 1.19 to 2.74) και των θανάτων από οποιαδήποτε αιτία (hazard ratio, 2.69; 95% CI, 1.97 to 3.67). Διαγράμματα
Επομένως, δεν είναι ούτε απαραίτητο αλλά ούτε και επωφελές να υπερθεραπεύουμε τους διαβητικούς, ειδικότερα άτομα υψηλού κινδύνου. Ικανοποιητική είναι η ρύθμιση αν διατηρούμε επίπεδα HbA1c περί το 7% ή λιγο κάτω από αυτά.